Develide Hayvancılık Sektörün En Büyük Sorunlarından Birisi

 
Sektörün en büyük sorunlarından birisi "sürü yönetim elemanı" talebinin karşılanamamasıdır. Türkiye'de resmi olarak "Sürü Yönetim Elemanı" adıyla görev yapan çoban, gerek ağılda gerek otlakta, kendisine emanet edilen ya da kendine ait küçük ve büyükbaş sürüsünün bütün sorumluluğunu taşıyan kişidir.
KÜÇÜKBAŞ HAYVAN YETİŞTİRİCİLİĞİNİN ANAHTARI “ÇOBAN”
Prof. Dr. Mehmet Koyuncu bu konuda önemli bir çalışmanın sahibidir. Emeği ve katkılarından dolayı teşekkür ederim.
Bir koyun sürüsünün sağlıklı, verimli ve sahibine kazanç sağlar durumda olması ölçüde çobana bağlıdır. Otlamaya götürülen hayvanların belli yönlerde güdülmesi, suya götürülmesi, kötü havalarda ağıla alınması ve yemlenmesi çobanın dikkatle izleyeceği işlerdendir.
Hasta hayvanlar çobanın dikkati sayesinde fark edilerek gerekli uygulamaların yapılması sağlanır. Koç katımında, doğumda, parazit mücadelesinde, banyo yaptırmada, sağımda ve kırkımda daima çobana büyük sorumluluklar düşer. Bu nedenlerle çoban, basit bir işçi değildir. Her şeyden evvel koyunu
seven ve uzunca bir süre sonunda sürü idaresinde bilgi ve pratik kazanan insanlardan çoban olur.
Çobanın en yakın yardımcıları eşek ve çoban köpeğidir. Özellikle açık meralarda koyun güdüldüğünde bir veya iki çoban köpeği önemli görevler üstlenir. Eşek de çobanın yükünü ve kürkünü taşır.
ÇOBANLARIN KULLANDIĞI EŞYALAR
ABA (KEPENEK); eskimez bir çoban giyeceği. Çobanların omuzlarına aldıkları dikişsiz, kolsuz, keçeden üstlüktür.
BAĞIRCAK İPİ; bir ucu çobanın ayağına, bir ucu da bir koyunun ayağına bağlanan kendir, yulardan biraz ince iptir. Çoban uyuduğu zaman sürü hareket ederse; ip bağlı olan koyun da hareket eder ve çobanı uyandırır. Kurt geldiğinde sürünün bağırarak kaçmaya başlaması halinde sürüyle gitmek isteyen bağlı koyunun bağırmasından dolayı adına ‘bağırcak’ denilmiş.
DAĞARCIK; çobanın azığını içerisine koyduğu, torbaya “dağarcık” denir. Meşin torba, koyun, keçi derisinin tulum olarak çıkarılıp ağız kısmına kendir ip geçirilerek yapılır.
DEĞNEK; insanoğluna ilk atalarından kalmış akıl ürünü, ilkel savunma aracıdır. Çoban doğadaki ağaçların bazılarından yararlanarak değnek yapar. yapılan değnekler kabuğuyla kızartılır ve kabuğu soyulur, böylece değnek koyu ve açık renkler alır.
KAZGIÇ; demirden özel olarak yapılmış ucu sivri, arkasında sapı olan, genelde mal çobanı değneği. Kazgıçla dağda kırda, bırçalık, çiğdem, karnımkavak (kökü yenilen yabani bitkiler) sökülür ancak ağır olduğundan çok kullanılmaz.
HELKİ; çoban bakracı ya da çoban helkisi bir çeşit ölçüdür. Küçük ebatta olan bu bakraca sağılan süt, köpüğüyle içildiği gibi çeşitli lezzetlere dönüştürülerek de çobana gıda olur.
KAVAL; kaval, Anadolu yaşamında köklü bir geçmişe sahiptir. Anadolu insanları tarafından yıllarca öz duyguların anlatım ve iletiminde vazgeçilmez bir çalgı olmuştur.
KEÇE; yapağı ve keçi kılının dokunmadan, yalnızca dövülmesiyle elde edilen kaba kumaştır.
ÇOBAN KIRKLIĞI; makastan daha kaba yün kırkmaya yarayan alettir. Adı; “Kırk kırk” sesinden gelir.
Kürk:8 Koyun derisinden yapılarak çobanın hem yatağı hem yorganı olarak kullandığı eşyasıdır.
Derleyen: Nezir Ötegen