Develi'de İlibe Kaya Kilisesi

Neslihan BABACAN
Bazilikal plan tipinde tamamen kayaya oyma olarak yapılan  İlibe kilisesi
31.01.2007’de Kayseri Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu
tarafından 716 numaralı kararla tescil edilmiştir.
Yapının mülkiyeti Develi Belediyesi’ne aittir. İçten içe boyutları 15.22x21.07m.dir. 
Kilisedeki Ermenice yazılar bu kilisenin Ermeniler tarafından ziyaret edilen bir kilise olduğunu göstermektedir.Yapının konumu ve bölgedeki nüfus verileri de göz önünde bulundurulduğunda yapının 19.YY.’a ait bir Ermeni kilisesi olabileceği düşünülmektedir.
Karamanlıca bir eser olan Nevşehir Salnamesinin  Agos  Konstantinos başlıklı
bölümünde İlibe’den şöyle bahsedilmektedir: “Karyemizin şark tarafından Develi Dağı eteklerine on dakika uzak İlibe denilen bir mevkide ‘Είσοδια τής Θεστόхου’(Eisodia tis Thestokou) namına mevkuf bir manastır vardır. 29 Ağustos 1902”
Nevşehir Salnamesi 1914 hem de Kayseri Ermeni Tarihi adlı eserde İlibe’nin
Haçin’den İlibe’ye göç edenlere verildiği söylenmektedir.
Arşak Alboyacıyan da Kayseri Ermeni Tarihi adlı eserinde Yeğiazaryan’ın anlatmasına dayanarak İlibe’den söz etmiştir. 

Hagop A. Arzumanyan’ın Everek Tarihi eserinde İLİBE KAYA KİLİSE 
İlibe Mahallesinde  Surp Asdvadzadzin adında bir kaya kilisemiz vardır.
150 sene önce Hacın’dan gelen yaklaşık 100 hane göçmen oraya yerleşmiş. Kalaycılıkla geçinirler; yazları çalışmaya köylere gidip, kışları dinlenirler. Çalışkan, hareketli insanlar. Kilisenin kendi ruhani görevlisi var. Hacın ağzıyla konuşurlar.
Everek ve Fenese’de toplanan parayla vadiden buraya su getirilmiştir.
Sivas Ruhani Önderi, Everekli Kalfaların Garabed Sırpazan, Everek’e geldiğinde ilgilendi, kiliseyi kazdırdı, derinleştirip ortasına bir de kubbe yaptı. Avlunun dört bir yanına
duvar ördürüp, okul için iki üç oda inşa ettirdi, fakat Everek yakın olduğundan çocuklar Everek okulunu tercih ederdi.
Her Çarşamba Everek ve Fenese’den Surp Asdvadzadzin Kilisesi’ne adak ziyaretine gidilirdi. İlk ruhani görevlisi papaz Der Harutyun, sonuncusu da papaz Der Apel Kalfayan’dı. 

Derleyen Nezir Ötegen