Develi Ovası Manda Yetiştiriciliği, Sorunları Ve Çözüm Önerileri-3

DEVELİ BÖLGESİNDE MANDA YETİŞTİRİCİLİĞİNE YAPILACAK BİR DOKUNUŞ, BİNLERCE İNSANIN DOĞRUDAN BÖLGE EKONOMİSİNE KATKISINI ETKİLEYECEK POTANSİYELE SAHİPTİR.

Çözüm Önerileri: 1.Bölgede mandalar ile ilgili olarak ıslah faaliyetlerinin başlatılması. Bu kapsamda hali hazırda faaliyet yürüten Manda Yetiştiriciler Birliği ile bu ıslah faaliyetlerinin başlatılması gerekmektedir. 
Ancak burada mevcut politikalarla da sürdürülen yanlışlarla ilerlenmemeli. Mevcut politikada bölgedeki mandalar ithal manda tohumları (İtalyan Mandası) kullanılarak tohumlanmaktadır. 
Bu durum bölgede coğrafi olarak izole yüz yıllardır genetiğini bu bölge şartlarına göre modifiye etmiş yerli gen kaynaklarının yok olmasına neden olmaktadır. Burada uygulanacak ıslah çalışmaları ırkı kendi içerisinde ıslah ederek mevcut genetik zenginliği kaybetmeden ekonomik olarak önemli olan özellikleri geliştirmek hedeflenmelidir.
 Bölgede yıllardır süre gelmiş mevcut gen kaynakları binlerce yıldır bu bölge şartlarına uyum sağladığı için ve yine bu hayvanlar yüzlerce yıl ayakta kalarak bölgenin yaşamış olduğu kuraklık gibi birçok darboğazı atlattıkları için bu bölgede bu genetiğin yaşatılması zorunludur. Dünyamızın gün geçtikçe ısındığı, yeni bir küresel ısınma döngüsüne girdiği bu dönemde bölgelerinde hayatta kalmış ırklarımız (yerli gen kaynaklarımız) geleceğimizin sigortasıdır. 
Bu anlamıyla ıslahın bu ırkın geliştirilmesi yönünde olması bölgeye adapte olmamış ekzotik bir ırkın getirilerek genetiğinin yaygınlaştırılması ve yerli ırkların kaybedilmesi şeklinde yapılmamalıdır. Maalesef ülkemizde bu politikalar bilinçli olmadığı için birçok yerli sığır ırkımız yok oldu ve yok olmaktadır. Bu sebepledir ki titiz ve sofistike bir ıslah programı bölgeye hazırlanarak uygulanmalıdır.

2.Bir diğer husus ise sulak alanların yok olma tehditti altında olmasıdır. Bu hususta en etkin çözüm kuraklığa doğrudan kısa vadede çözümler geliştiremeyeceğimiz için insan eliyle yaratılan defakto durumların ortadan kaldırılması ya da olumsuz etkilerin azaltılması ile mümkün olacaktır. Öncelikle bölgede yürütülen tarım faaliyetlerinden çok su ihtiyacı olan yem bitkilerinden vazgeçilerek az su ihtiyacı duyan alternatif yem bitkilerine yöneltilmelidir. Bir diğer ve en önemlisi ise vahşi sulamadan bölge halkını acil olarak vazgeçirerek acilen daha teknolojik ve verimli sulama sistemlerine geçilmesi sağlanmalıdır. Vahşi sulama ve damla sulama yöntemi arasında daha az su kullanılarak %40 a varan verim farkının olduğu bölge çiftçilerine anlatılmalı, gösterilmeli ve bu konuda bilinç artırılmalı. Böylece sulak alanlardaki baskı büyük ölçüde azalacaktır. Böylece mandalar için alan oluşturulurken bölge hayvan ve bitki biyo-çeşitliliği üzerindeki baskıda azaltılmış olur. 

3.Bir diğer husus olan hijyenik olamayan ortamlarda ve şartlarda manda sütünün işlenmesidir. Bu durumun aşılabilmesi için küçük aile işletmeleri soğutma tankı, tereyağı ve yoğurt yapımında ekipman desteği ve bunun yanında hijyen eğitimleri verilerek yetiştiricilerin hem desteklenmesi hem de bilinç seviyesinin artırılması sağlanmalıdır. Hijyenik olmayan şartlarda elde edilen ürünlerden oluşabilecek riskler, en kötü senaryolar ile yetiştiriciye anlatılarak bu konuda bir farkındalık ve bilinç seviyesi oluşturulmalı. İlave olarak bu aile üretim yerleri toplulaştırılarak kayıt ve kontrol altına alınmalıdır. 

Sonuçlar: Sonuç olarak manda yetiştiriciliği Develi bölgesinde yaklaşık 5 köyde yüzlerce aile işletmesinin gelir kaynağı olması ve elde edilen ürünlerin gerek bölgede gerekse ülke çapında binlerce insana ulaşması itibari ile oldukça önemlidir. Bu anlamda Develi bölgesinde manda yetiştiriciliğine yapılacak bir dokunuş binlerce insanı doğrudan bölge ekonomisine katkısı ile milyonları dolaylı olarak etkileyecek potansiyele sahiptir. 

Dr. Yunus Arzık-Hayvancılık Uzm. Evcil Hayvan Gen Kaynakları Uzm.
Food and Agriculture Organization (FAO) of the United Nations (UN)
Derleyen:Nezir Ötegen