800 YILLIK ALADDİN KEYKUBAD SARAYI YER TESPİNİN 75.YILI
01 Eylül 2024 - 18:02
800 YILLIK
ALADDİN KEYKUBAD SARAYI YER TESPİNİN 75.YILI
1964-1980 VE SONRA
2015 DE BAŞLANILAN KEYKUBADİYE KAZI ÇALIŞMALARININ
SON 10 YILI
Kayseri Şeker arazisi içerisinde bulunan Kaykubadiye Sarayının 2015 yılında başlanılan 3. kazısından tek parça halinde çıkan çini işlemeli “Bahçevan” motifinin kazının sembolü olarak tescillenmistir.
Kazı sembolünün tescilinden sonra aynı boyutlarda hazırlanan bir adet çini işlemeli bahçevan tablosu Kayseri Pancar Kooperatifi Yönetim Kurulu Başkanı Hüseyin Akay’a Kazı başkanı Prof. Dr. Ali Baş tarafından takdim edilmişti.
KEYKUBADIYE SARAYI TARİHÇESİ
Keykubadiye Sarayı, Kayseri şehir merkezinden yaklaşık 10 kilometre uzakta, Keykubad Dağı eteklerinde, Keykubad (Şeker) Gölü’nün doğusunda, Kayseri Şeker Fabrikası arazisi içerisindedir.
Kaynaklarda sarayın ismi çoğunlukla Keykubadiye veya Kubadiye olarak geçmektedir.
Nadir olarak da Kubadı Abad, Keyhüsreviye, Keykubad veya Keyhüsrev şeklinde yazanlar da olmaktadır.
Sarayın yapım tarihi kesin olarak bilinemese de 1220’li yılların ortalarında (1224-1226) Alâeddin Keykubad tarafından yaptırıldığı kabul görmektedir.
Alâeddin Keykubad’ın 1237 yılında zehirlenerek öldürülmesi sonrasında saray, yerine geçen oğlu II. Gıyaseddin Keyhüsrev zamanında da bir süre daha kullanılır ve 1243 Kösedağ Savaşı'ndan sonra Moğolların Kayseri’yi istilası sırasında yakılıp, yıkılmıştır.
SARAY HAKKINDA BİLİMSEL ÇALIŞMA
Özellikle XIII. yüzyıl kaynaklarında Keykubadiye Sarayı’na dair bazı bilgiler yer almakla birlikte, daha sonraki süreçte sarayın yeri dahi unutulmuş, bu durum 1950’li yılların başlarına kadar devam etmiştir. 1953 yılında Zeki Oral sarayın yerini tespit eder ve bir makale ile sarayı ilim alemine tanıtmıştır.
Mimarisi ile ilgili herhangi bir bilgi vermediği sarayın neredeyse tamamı toprak altında kalmıştır.
Günümüze sadece Dört Kemerli Yapı (Küçük Köşk) ve Tonozlu Yapı (Büyük Köşk) şeklinde isimlendirilen ve oldukça harap durumda olan iki kalıntı ulaşmıştır.
İLK KAZI
1964 yılında ise Oktay Aslanapa başkanlığında bilimsel anlamda ilk kazı çalışması gerçekleştirilmiştir. Çalışmalar günümüzde de mevcut olan iki yapı kalıntısı ile birlikte dört alanda yürütülmüştür. Bu çalışma sırasında özellikle çini ve seramik gibi önemli buluntular ele geçirilmiştir.
2.KAZI
Keykubadiye Sarayı’nda, 1980 yılında Prof. Dr. Oluş Arık'ın başkanlığında kazı çalışmalarına başlanmış olup 12 Eylul ihtilali sonrası bu kazı da sonlandırıldı
3.KAZI
Aladdin Keykubad dönemine damgasını vuran
Selçuklu Dönemi Keykubadiye Sarayı’nda 2015 yılı Temmuz ayında kazı 3. kez yeniden başladı
Keykubadiye Sarayı Kazısı;
Kazı Başkanı Selçuk Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ali Baş ile Arkeolog Sezai Arık ve Araştırma Görevlisi Şükrü Dursun'dan oluşan ekip sorumluluğunda başladı.
Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü ardından Bakanlar Kurulunun izniyle, Kayseri Şeker Gölü üzerinde bulunan Selçuklu dönemine ait Keykubadiye Sarayı kazı çalışmalarına 27 Temmuz Pazartesi günü başlamıştı.
KAZI BULUNTULARI
Hem daha önceki kazılarda ve sondaj çalışmasında bulunan malzemeler hem de 2015 yılından itibaren sürdürülen kazı çalışmalarında ortaya çıkan buluntular, Selçuklu dönemi kaynaklarında geçen bilgileri doğrulayan önemli kültür varlıkları olarak dikkati çekmektedir.
Bunlar arasında yer alan çinilerin motif ve kompozisyon açısından farklı özellikler sergilemesi, Keykubadiye Sarayı'nın Selçuklu saray süslemeciliği alanında önemli veriler sunmakta ve bundan sonraki süreçte ele geçecek buluntularla birlikte bunların dönemin sanat zevkini ortaya koyacak veriler olacağını, aynı zamanda başta Kubad Abad olmak üzere farklı bölgelerdeki kazılardan edinilen dönemin saray anlayışına yönelik değerlendirmelere de önemli katkılar yapacağı düşünülmektedir.
Benzer şekilde çalışmalar sırasında ele geçen farklı teknik ve süslemeye sahip kaliteli seramikler, sadece duvar süslemeciliği açısından değil, kullanım eşyaları yönünden de saraydaki zevkin boyutu ile ilgili önemli bilgiler sunmaktadır. Sarayda ele geçen kültür varlıkları Kayseri Müzesi' ve Selcuklu Uygarlıkları Müzesinde sergilenmektedir.
Kazı heyeti tarafından Keykubadiye kazısının Uluslar arası Ortaçağ ve Türk dönemi kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumunda bildiri olarak sunulduğu ve Kazı Sembolü “Bahçevan” tablosunun orijinalinin Kayseri Selçuklu Uygarlıkları Müzesinde sergilendiği belirtildi.
2024 YILI KAZI DÖNEMİNDE YAŞANILAN ACI
2024 yılı Keykubadiye Sarayı Kazısı ekibindan ve Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Anabilim Dalı Yüksek Lisans öğrencisi Sinan Gökkaya
geçirdiği elim bir trafik kazası sonucu hayata veda etmesi kazı ekibini ve yakın çevresini üzdü.
Merhuma Allah'tan rahmet kederli ailesine ve sevenlerine sabır ve başsağlığı diliyoruz.
Ruhu şad mekanı cennet olsun inşallah.
Derleyen Nezir Ötegen
ALADDİN KEYKUBAD SARAYI YER TESPİNİN 75.YILI
1964-1980 VE SONRA
2015 DE BAŞLANILAN KEYKUBADİYE KAZI ÇALIŞMALARININ
SON 10 YILI
Kayseri Şeker arazisi içerisinde bulunan Kaykubadiye Sarayının 2015 yılında başlanılan 3. kazısından tek parça halinde çıkan çini işlemeli “Bahçevan” motifinin kazının sembolü olarak tescillenmistir.
Kazı sembolünün tescilinden sonra aynı boyutlarda hazırlanan bir adet çini işlemeli bahçevan tablosu Kayseri Pancar Kooperatifi Yönetim Kurulu Başkanı Hüseyin Akay’a Kazı başkanı Prof. Dr. Ali Baş tarafından takdim edilmişti.
KEYKUBADIYE SARAYI TARİHÇESİ
Keykubadiye Sarayı, Kayseri şehir merkezinden yaklaşık 10 kilometre uzakta, Keykubad Dağı eteklerinde, Keykubad (Şeker) Gölü’nün doğusunda, Kayseri Şeker Fabrikası arazisi içerisindedir.
Kaynaklarda sarayın ismi çoğunlukla Keykubadiye veya Kubadiye olarak geçmektedir.
Nadir olarak da Kubadı Abad, Keyhüsreviye, Keykubad veya Keyhüsrev şeklinde yazanlar da olmaktadır.
Sarayın yapım tarihi kesin olarak bilinemese de 1220’li yılların ortalarında (1224-1226) Alâeddin Keykubad tarafından yaptırıldığı kabul görmektedir.
Alâeddin Keykubad’ın 1237 yılında zehirlenerek öldürülmesi sonrasında saray, yerine geçen oğlu II. Gıyaseddin Keyhüsrev zamanında da bir süre daha kullanılır ve 1243 Kösedağ Savaşı'ndan sonra Moğolların Kayseri’yi istilası sırasında yakılıp, yıkılmıştır.
SARAY HAKKINDA BİLİMSEL ÇALIŞMA
Özellikle XIII. yüzyıl kaynaklarında Keykubadiye Sarayı’na dair bazı bilgiler yer almakla birlikte, daha sonraki süreçte sarayın yeri dahi unutulmuş, bu durum 1950’li yılların başlarına kadar devam etmiştir. 1953 yılında Zeki Oral sarayın yerini tespit eder ve bir makale ile sarayı ilim alemine tanıtmıştır.
Mimarisi ile ilgili herhangi bir bilgi vermediği sarayın neredeyse tamamı toprak altında kalmıştır.
Günümüze sadece Dört Kemerli Yapı (Küçük Köşk) ve Tonozlu Yapı (Büyük Köşk) şeklinde isimlendirilen ve oldukça harap durumda olan iki kalıntı ulaşmıştır.
İLK KAZI
1964 yılında ise Oktay Aslanapa başkanlığında bilimsel anlamda ilk kazı çalışması gerçekleştirilmiştir. Çalışmalar günümüzde de mevcut olan iki yapı kalıntısı ile birlikte dört alanda yürütülmüştür. Bu çalışma sırasında özellikle çini ve seramik gibi önemli buluntular ele geçirilmiştir.
2.KAZI
Keykubadiye Sarayı’nda, 1980 yılında Prof. Dr. Oluş Arık'ın başkanlığında kazı çalışmalarına başlanmış olup 12 Eylul ihtilali sonrası bu kazı da sonlandırıldı
3.KAZI
Aladdin Keykubad dönemine damgasını vuran
Selçuklu Dönemi Keykubadiye Sarayı’nda 2015 yılı Temmuz ayında kazı 3. kez yeniden başladı
Keykubadiye Sarayı Kazısı;
Kazı Başkanı Selçuk Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ali Baş ile Arkeolog Sezai Arık ve Araştırma Görevlisi Şükrü Dursun'dan oluşan ekip sorumluluğunda başladı.
Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü ardından Bakanlar Kurulunun izniyle, Kayseri Şeker Gölü üzerinde bulunan Selçuklu dönemine ait Keykubadiye Sarayı kazı çalışmalarına 27 Temmuz Pazartesi günü başlamıştı.
KAZI BULUNTULARI
Hem daha önceki kazılarda ve sondaj çalışmasında bulunan malzemeler hem de 2015 yılından itibaren sürdürülen kazı çalışmalarında ortaya çıkan buluntular, Selçuklu dönemi kaynaklarında geçen bilgileri doğrulayan önemli kültür varlıkları olarak dikkati çekmektedir.
Bunlar arasında yer alan çinilerin motif ve kompozisyon açısından farklı özellikler sergilemesi, Keykubadiye Sarayı'nın Selçuklu saray süslemeciliği alanında önemli veriler sunmakta ve bundan sonraki süreçte ele geçecek buluntularla birlikte bunların dönemin sanat zevkini ortaya koyacak veriler olacağını, aynı zamanda başta Kubad Abad olmak üzere farklı bölgelerdeki kazılardan edinilen dönemin saray anlayışına yönelik değerlendirmelere de önemli katkılar yapacağı düşünülmektedir.
Benzer şekilde çalışmalar sırasında ele geçen farklı teknik ve süslemeye sahip kaliteli seramikler, sadece duvar süslemeciliği açısından değil, kullanım eşyaları yönünden de saraydaki zevkin boyutu ile ilgili önemli bilgiler sunmaktadır. Sarayda ele geçen kültür varlıkları Kayseri Müzesi' ve Selcuklu Uygarlıkları Müzesinde sergilenmektedir.
Kazı heyeti tarafından Keykubadiye kazısının Uluslar arası Ortaçağ ve Türk dönemi kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumunda bildiri olarak sunulduğu ve Kazı Sembolü “Bahçevan” tablosunun orijinalinin Kayseri Selçuklu Uygarlıkları Müzesinde sergilendiği belirtildi.
2024 YILI KAZI DÖNEMİNDE YAŞANILAN ACI
2024 yılı Keykubadiye Sarayı Kazısı ekibindan ve Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Anabilim Dalı Yüksek Lisans öğrencisi Sinan Gökkaya
geçirdiği elim bir trafik kazası sonucu hayata veda etmesi kazı ekibini ve yakın çevresini üzdü.
Merhuma Allah'tan rahmet kederli ailesine ve sevenlerine sabır ve başsağlığı diliyoruz.
Ruhu şad mekanı cennet olsun inşallah.
Derleyen Nezir Ötegen
YORUMLAR